Η τρίτη περίοδος του ρεμπέτικου σηματοδοτείται από την απορρόφηση του σμυρναίικου και την ενσωμάτωση του στο ελλαδίτικο.- πειραιώτικο καθώς και την επικράτηση των ελλαδιτών μουσικών μιας και οι πρωτεργάτες του σμυρναίικου και βιολογικά αρχίζουν να λιγοστεύουν.
Λίγοι μουσικοί συνθέτες με καταγωγή από τη Μικρά Ασία όπως ο Παπαϊωάννου, ο Δελλιάς, και ορισμένοι ακόμα απλά επιβεβαιώνουν την ολοκληρωτική στροφή πια η οποία αρχίζει με την κατοχή και ολοκληρώνεται κατά γενική παραδοχή στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 50.
Η περίοδος της κατοχής είναι μία πάρα πολύ γόνιμη περίοδος για το τραγούδι παρά το γεγονός ότι από το 1941 μέχρι το 1946 δεν γίνονταν ηχογραφήσεις. Σε αυτή την περίοδο αλλά και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου( 1946- 1949) γράφτηκαν αριστουργήματα, αναδείχθηκε η νεότερη γενιά συνθετών που συνεχίζουν επάξια το ρεμπέτικο αλλά και κάποιοι από αυτούς που βάζουν τα θεμέλια για το λεγόμενο λαϊκό τραγούδι το οποίο και υπηρετούν ακόμα για πολλά χρόνια μετά.
Αυτοί όπως προαναφέραμε είναι ο Μουφλουζέλης, ο Παπαϊωάννου, ο Γενίτσαρης, ο Καπλάνης, ο Τζουανάκος, ο Μητσάκης ο Δερβενιώτης, ο Καλδάρας, ο Χιώτης και πάνω από όλους ο μεγάλος Τσιτσάνης.
Κοντά σε αυτούς και οι μεγάλοι τραγουδιστές Σωτηρία Μπέλλου, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου, η Μαρίκα Νίνου, η Άννα Χρυσάφη, Στέλλα χασκίλ, Τσαουσάκης και αργότερα Μπιθικώτσης, Γαβαλάς και πάνω από όλους ο μεγάλος Στέλιος Καζαντζίδης ο οποίος αποτελεί ειδικό κεφάλαιο στο λαϊκό τραγούδι και για αυτό θα ασχοληθούμε εκτενέστερα παρακάτω.
Σ’ αυτή την περίοδο του ρεμπέτικου η επικράτηση του μπουζουκιού ( με το οποίο ηχογράφησε επίσημα πρώτος ο Βαμβακάρης γύρω στα 1931) είναι απόλυτη, και για τον λόγο ότι οι δημιουργοί του ρεμπέτικου ήταν όλοι τους σπουδαίοι σολίστες στο όργανο αυτό. Τσιτσάνης, Παπαϊωάννου, Χατζηχρήστος και αργότερα ο Μητσάκης, ο Ζαμπέτας και ο μεγάλος δεξιοτέχνης Μανώλης Χιώτης, αργότερα ο Στεργίου ( Μπέμπης ) ο Λεμονόπουλος, ό Τατασόπουλος..
Το ρεμπέτικο αρχίζει και σπάει τα στενά όρια των τεκέδων, γίνεται ευρύτερα γνωστό, αλλάζει η θεματολογία του η ενορχήστρωση του ακόμα και οι συνθέσεις γίνονται πιο » ευρωπαϊκές » με την εισαγωγή των δυτικών κλιμάκων ( ματζόρε -μινόρε) , την αλλαγή του κουρδίσματος και την προσθήκη περισσότερων οργάνων. Αλλάζει και ο φυσικός χώρος που ακούγεται το ρεμπέτικο.
Από την αρχή της κατοχής, στη διάρκεια της αλλά και στην διάρκεια του εμφυλίου πολέμου( 1946-1949 ) και αργότερα ξεφυτρώνουν μαγαζιά που στεγάζουν την ρεμπέτικη δημιουργία, αλλά είναι συγχρόνως και χώροι διασκέδασης των δωσίλογων των μαυραγοριτών και των συνεργατών των Γερμανών. Σε κάποιες περιπτώσεις εκεί έβρισκαν παρηγοριά κρυφά και κάποιοι κυνηγημένοι αντιστασιακοί ή και αντάρτες που κατέβαιναν από το βουνό.
Τα διασημότερα μαγαζιά- ταβέρνες που παίζονταντΤα ρεμπέτικα ήταν:
» Η Τριάνα του Χειλά « στον Άγιο Σώστη Καλλιθέα, Συγγρού 170. Άνοιξε το 1948 και λέγεται ότι ο Χειλάς ήταν πρωτοπαλίκαρο του Αλ Καπόνε και έκανε φυλακή στην Αμερική.
» Του Τσίμη του Χοντρού « ήταν ένα άλλο ρεμπέτικο και λαϊκό στέκι στην οδό Αχαρνών 77. Εκεί μεγαλούργησε για ένα διάστημα το δήμο Τσιτσάνης Νίνου. Εκεί έγινε και η πρώτη ζωντανή ηχογράφηση προγράμματος που έγινε ανάρπαστη με την κυκλοφορία της αρκετά χρόνια αργότερα.
» Του Καλαματιανού» στις Τζιτζιφιές το εγκαινίασαν ο Βαμβακάρης με τον Παπαϊωάννου .
» Το Φαληρικόν » του Γιώργου Μαργωμένου. Ο Μαργωμένος εθεωρείτο ο πιο μάγκας και ξηγημένος εργοδότης στην άγρια νύχτα της Αθήνας.
Άλλα μαγαζιά της εποχής ήταν » η Πίνδος» του Αλεξανδριανού στη Νέα Φιλαδέλφεια. Εκεί μεγαλούργησαν τα καλύτερα μπουζούκια του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Χιώτης, Τατασόπουλος, Στεργίου( Μπέμπης) και Σταματίου( Σπόρος) Λεμονόπουλος και ο συνθέτης και τραγουδιστής Σταύρος Τζουανάκος. Ακόμα το » Πίγκαλς «με τον Χιώτη και τον Μητσάκη και τους Μπίνη και Χατζηχρήστο και αργότερα ( 1954) η » Λουζιτάνια « απέναντι από την Τριάνα που την αγόρασε ο ανταγωνιστής του χειλά ο Τζίμης ο χοντρός.
Εκεί τραγούδησε η Σεβάς Χανούμ και ο Τσουανάκος με τον Τατασόπουλο.
Το πασίγνωστο » Χάραμα» στην Καισαριανή τότε άνοιξε με άλλο όνομα. Όνομα και ιδιοκτήτη άλλαξε μετά το 1960 και με αυτό το όνομα έγραψε ιστορία μαζί με τον Βασίλη Τσιτσάνη.
Η τρίτη αυτή η περίοδος ονομάστηκε και εργατική. Τότε γράφτηκαν τα περισσότερα τραγούδια κοινωνικού περιεχομένου άλλοτε ανοιχτά και άλλοτε καλυμμένα. ( σ.σ. το 1947 επανήλθε η λογοκρισία * και βγήκε εκτός νόμου το ΚΚΕ) απόηχος όπως έχουμε αναφέρει σε πολλά σημεία αυτού του βιβλίου των μεγάλων κοινωνικών ανακατατάξεων της εποχής και των συγκλονιστικών γεγονότων.
Σε αυτήν την περίοδο και πριν το ρεμπέτικο ολοκληρώσει τον κύκλο του( στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 50) κυρίαρχος είναι ο Βασίλης Τσιτσάνης με τη Μαρίκα Νίνου και από κοντά ο Μανώλης Χιώτης, ο Μητσάκης και ο Παπαϊωάννου που εξακολουθούσαν να γράφουν υπέροχα τραγούδια μέσα στις καινούργιες συνθήκες. Στην δεκαετία του 50 κάνουν την εμφάνισή τους και οι δύο μεγαλύτεροι μεταπολεμικοί τραγουδιστές ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και ο Στέλιος Καζαντζίδης που και τις επόμενες δεκαετίες θα σηματοδοτήσουν την πορεία του λαϊκού πλέον τραγουδιού. Στην» εκπνοή » του ρεμπέτικου και την αυγή του λαϊκού τρεις προσωπικότητες έπαιξαν καταλυτικό ρόλο για διαφορετικούς λόγους ο καθένας ( θα ασχοληθούμε εκτενέστερα στο κεφάλαιο λαϊκό μετά το ρεμπέτικο τραγούδι ) ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μανώλης Χιώτης και ο Στέλιος Καζαντζίδης. Σε αυτήν την περίοδο γράφονται ακόμα ρεμπέτικα τραγούδια που όμως δεν έχουν την τελειότητα των προηγούμενων. Μετά το ΄55 ρεμπέτες υπάρχουν, ρεμπέτικο δεν υπάρχει. Όμως οι αλλαγές αυτές η εξέλιξη του τραγουδιού οι πρωταγωνιστές των επόμενων δεκαετιών θα μας απασχολήσουν σε κατοπινές αναφορές του βιβλίου. Θα κλείσουμε τη μικρή αναφορά μας στο ρεμπέτικο με την 1η αναβίωση περιορισμένης κλίμακας και με την 2η μεταπολιτευτική αναβίωση του αφού κάνουμε μία μικρή αναφορά στο» Αρχοντορεμπέτικο».
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Αστερισκοι
* Για την ακρίβεια επικαιροποιήθηκε με δυο νέες υπουργικές αποφάσεις. Τέθηκαν πάλι σε ισχύ οι διατάξεις περί «ελέγχου πλακών γραμμοφώνου» και ανασυγκροτήθηκαν οι σχετικές επιτροπές
Δείτε προηγούμενα άρθρα:
Θάνος Κονιδάρης, ο διπλανός μας άγνωστος και το βιβλίο του «Μουσικό Ταξίδι στον 20ο αιώνα»
Ο «Μουσικός 20ος Αιώνας» του Θάνου Κονιδάρη {Το Ρεμπέτικο}
Ο «Μουσικός 20ος Αιώνας» του Θάνου Κονιδάρη {Τα Μουρμούρικα}
Ο «Μουσικός 20ος Αιώνας» του Θάνου Κονιδάρη {Τα Καφέ Αμάν}
Ο «Μουσικός 20ος Αιώνας» του Θάνου Κονιδάρη {Το Ρεμπέτικο της Αμερικής}
Ο “Μουσικός 20ος Αιώνας” του Θάνου Κονιδάρη {Το «Ελαφρό» Τραγούδι}
Ο “Μουσικός 20ος Αιώνας” του Θάνου Κονιδάρη {Η Άνδρωση του Ρεμπέτικου}
Ο «Μουσικός 20ος Αιώνας» του Θάνου Κονιδάρη {Η Ξακουστή Τετράς του Πειραιά}
Meganisi Life 