«Και οι Τρεις Ήταν Υπέροχες » του Χρήστου Κ. Πολίτη

Και οι τρείς ήταν υπέροχες

Με ευκαιρία τη γιορτή της γυναίκας (έστω και λίγο ετεροχρονισμένα) αισθάνομαι την ανάγκη να αναφερθώ σε τρείς όντως υπέροχες γυναίκες που μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο όπως είναι αυτός της επιστήμης και της τεχνολογίας προσέφεραν πάρα πολλά και άλλαξαν τα δεδομένα. Ειδικά στο χώρο της τεχνολογίας παρότι οι πρώτοι προγραμματιστές δεν ήταν άνδρες και οι πρώτοι υπολογιστές δεν ήταν μηχανές, αλλά και στις δύο περιπτώσεις ήταν γυναίκες, τα ονόματα και οι ιστορίες τους είναι λιγότερο γνωστές ή τελείως άγνωστες.

Ξεκινώ κατά χρονολογική σειρά πρώτα με τη σοφή Υπατία η οποία  δολοφονήθηκε βάναυσα από όχλο φανατικών χριστιανών.

Λένε ότι ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 8 Μαρτίου του 415 μ.Χ. όταν όχλος φανατικών Χριστιανών δολοφονεί άγρια την Υπατία την Αλεξανδρινή. Κι αν πέντε χρόνια πριν η κακοκαιρία «Υπατία» σκέπασε με χιόνι την Ελλάδα, η Υπατία η Αλεξανδρινή είναι, αιώνες τώρα, το όνειδος των Χριστιανών.

Ο επονείδιστος θάνατος της έχει στιγματίσει στο διηνεκές τον φανατισμό και την μισαλλοδοξία!
Η Υπατία γεννήθηκε το 370 μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια· ήταν κόρη του Θέωνα, ενός σπουδαίου μαθηματικού και αστρονόμου, μελετητή του Πτολεμαίου και του Ευκλείδη, που καταγράφεται ως ο τελευταίος λόγιος που υπήρξε μέλος του Αλεξανδρινού Μουσείου.

Η Υπατία ταξίδεψε στην Αθήνα, όπου σπούδασε στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου και της κόρης του Ασκληπιγένειας· παρακολούθησε μαθήματα και στη σχολή του Πρόκλου, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη σχολή του Ιεροκλή. Με την επιστροφή της στην Αλεξάνδρεια άρχισε να διδάσκει φιλοσοφία και μαθηματικά, ως επικεφαλής των νεοπλατωνιστών της πόλης, ενώ μελετά διεξοδικά τα μαθηματικά έργα του Διόφαντου και του Απολλώνιου· η φήμη της ως σπουδαίας φιλοσόφου διαδόθηκε ταχύτατα και έγινε δημοφιλής για το αναλυτικό της πνεύμα και τη διαλεκτική της δύναμη και για τη μοναδική ομορφιά της.

Όμως η Υπατία έζησε στην εποχή, που δεν ευνοούσε τα ελεύθερα πνεύματα, ενώ και μόνο το γεγονός ότι ήταν γυναίκα ήταν αρκετό για να προκαλέσει τον φθόνο. Όσο για τους νεοπλατωνιστές; Ήταν το αντίπαλο δέος του χριστιανισμού, τον οποίο οι αυτοκράτορες κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα (με εξαίρεση τον Ιουλιανό) προσπαθούσαν να επιβάλλουν.
Περί το 414-415 οι πολιτικο-θρησκευτικές διαμάχες μεταξύ διαφορετικών ομάδων της Αλεξάνδρειας είχαν λάβει  ανησυχητικές διαστάσεις. Στην ιδιαίτερα ταραχώδη αυτή περίοδο, η μεγάλη αντιπαλότητα μεταξύ του πατριάρχη Κύριλλου (αγιοποιήθηκε αργότερα…) και του έπαρχου Ορέστη, οξύνθηκε σε μέγιστο βαθμό. Ορέστης αντιδρούσε στις προσπάθειες του Πατριάρχη να σφετεριστεί εξουσίες της δημόσιας διοίκησης και παρέμεινε πιστός στις θέσεις του ακόμη και όταν ο Πατριάρχης προσπάθησε να συμφιλιωθεί μαζί του. Έτσι, μεταξύ των οπαδών του Κύριλλου δημιουργήθηκαν υποψίες ότι η Υπατία ήταν αυτή που υποδαύλιζε και υποστήριζε την αντίδρασή του.

Η πιο αξιόπιστη πηγή για τον θάνατό της Υπατίας μας έρχεται από τον Σωκράτη τον Σχολαστικό, που έγραψε γι’ αυτόν περίπου 25  χρόνια μετά. «Ο Σωκράτης ο Σχολαστικός γράφει ακριβώς: «Περίπου 500 μοναχοί έφτασαν στην πόλη για να ταχθούν στο πλευρό του Αρχιεπισκόπου.
Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, την γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν».

Ο Θεός να τους συγχωρέσει… 

Έρχομαι τώρα στη δεύτερη κατά σειρά.

 Όλοι ο έλληνες βέβαια  γνωρίζουμε  η οφείλουμε να γνωρίζουμε το μεγάλο  φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα  ο οποίος έδωσε τα πάντα για τον  εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα  της πατρίδας μας και στο τέλος βέβαια την ίδια τη ζωή του. Θα μου πείτε  τώρα και αυτό τι σχέση έχει με το θέμα μας; Απλούστατα η κόρη του Λόρδου Βύρωνα η Ada Lovelace θεωρείται η πρώτη προγραμματίστρια υπολογιστών. Η Lovelace γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 10 Δεκεμβρίου 1815 και σε αντίθεση με τις περισσότερες γυναίκες της εποχής της, μεγάλωσε μελετώντας επιστημονικά κείμενα και μαθηματικά. Η μητέρα της, θέλοντας να την απομακρύνει από τις καλλιτεχνικές τάσεις του πρώην συζύγου της και πατέρα της Ada, Λόρδου Βύρωνα την πίεζε να αφοσιωθεί στις επιστήμες. Ενώ ήταν έφηβη, συνεργαζόταν με τον Charles Babbage, επίσης γνωστό ως πατέρα των υπολογιστών. Στις σημειώσεις της, περιέγραψε τις λεπτομέρειες του πρώτου προγράμματος υπολογιστών καθώς και άλλες τεχνολογικές ιδέες, που ήταν πολύ μπροστά ​​για την εποχή της. Δεν αναγνωρίστηκε για τις ιδέες της έως ότου οι σημειώσεις της ανακαλύφθηκαν στη δεκαετία του 1950, αλλά τώρα έχει καθιερωθεί ως σημαντική προσωπικότητα στην ιστορία των υπολογιστών.

Το 1980 το Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ παρουσίασε μια γλώσσα προγραμματισμού, την οποία και ονόμασε Ada προς τιμή της. Επίσης, η Βρετανική Εταιρεία Πληροφορικής απονέμει κάθε χρόνο μετάλλιο με το όνομα της.

Τέλος ας γνωρίσουμε τη Hedy Lamarr, την ηθοποιό με ένστικτο εφευρέτη, της οποίας οι επινοήσεις έβαλαν τις βάσεις για τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε αυτή τη στιγμή!

Σύντομη βιογραφία

Στις 9 Νοεμβρίου 1914 γεννήθηκε στην Αυστροουγγαρία η Hedwig Eva Maria Kiesler. Από μικρή ηλικία εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον της για την ηθοποιία, με την Hedy Lamarr να σαγηνεύεται από το θέατρο και τον κινηματογράφο. Σε ηλικία μόλις 12 ετών θα κέρδιζε ένα διαγωνισμό ομορφιάς στη Βιέννη. Στη σημερινή Αυστριακή πρωτεύουσα η Hedy Lamarr έκανε μαθήματα υποκριτικής. Για να κάνει το επόμενο βήμα πλαστογράφησε την υπογραφή της μητέρας της και έτσι έπιασε δουλειά σε μία εταιρία παραγωγής. Αυτό της έφερε έναν ρόλο κομπάρσου και έπειτα έναν μικρό ρόλο σε άλλη παραγωγή. Η καριέρα της επί Ευρωπαϊκού εδάφους είχε μόλις ξεκινήσει και σε ηλικία μόλις 18 χρονών θα κέρδιζε τον πρώτο της πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ο γάμος της το 1933 έβαλε φρένο στην καριέρα της καθώς ο σύζυγός της δεν της επέτρεψε να συνεχίσει να εμφανίζεται σε θεατρικά έργα και ταινίες. Αφού κατάφερε να ξεφύγει από αυτόν, το 1937, αποφάσισε να πάει στο Hollywood. Το 1938 έκανε την εμφάνισή της στην πρώτη της αγγλόφωνη παραγωγή, την κλασική πλέον ταινία Algiers του 1938. Η επιτυχημένη της πορεία συνεχίστηκε και στην αμερικάνικη βιομηχανία του θεάματος. Στα τέλη των 1940s θα πρωταγωνιστούσε στην πιο επιτυχημένη της ταινία, το Samson & Delilah του 1949. Στην υποκριτική έμεινε μέχρι το 1958 οταν και αποφάσισε να αποσυρθεί από τη βιομηχανία. Η τελευταία ταινία της Hedy Lamarr ήταν το The Female Animal που έκανε πρεμιέρα τον Ιανουάριο του 1958.

Οι εφευρέσεις της Hedy Lamarr

Η Hedy Lamarr εμφανιζόταν συνήθως στο ρόλο της femme fatale στις ταινίες που έπαιζε. Αυτό οφείλεται, φυσικά, στην εξαιρετική ομορφιά της. Για την λάμψη και την ομορφιά η Hedy Lamarr είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως «Κάθε κορίτσι μπορεί να γίνει αυτό που λέγεται “λαμπερό”, το μόνο που έχει να κάνει είναι να στέκεται ακίνητη και να φαίνεται ανόητη.» Προφανώς, η εξωτερική εμφάνιση δεν έχει τίποτα να κάνει με τη νοημοσύνη, όπως περίτρανα απέδειξε η ίδια η Hedy Lamarr.

Παρότι δεν είχε κάποια επίσημη εκπαίδευση στη μηχανική ή την ηλεκτρονική, η Hedy Lamarr δούλευε στον ελεύθερο χρόνο της επάνω σε πολλές εφευρέσεις. Ακόμα και όταν ήταν στο στούντιο για γύρισμα, στα διαλείμματα μεταξύ σκηνών ασχολούταν με τις εφευρέσεις. Οι συνεισφορές της αποδείχθηκαν τεράστιες, τόσο στην εποχή της όσο και στις τεχνολογίες του μέλλοντος, μερικές από τις οποίες χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα. Χάρη στις δικές της παρατηρήσεις ο Howard Hughes κατάφερε να δημιουργήσει ένα από τα ταχύτερα αεροπλάνα στον κόσμο. Η Hedy Lamarr εμπνεύστηκε από το σώμα των ψαριών και των πουλιών και πρότεινε στον Hughes να σχεδιάσει τα αεροπλάνα του με βάση το σχήμα αυτών των ζώων, κάνοντας τα αεροπλάνα πιο αεροδυναμικά. Εφηύρε επίσης ένα χάπι το οποίο μόλις το συνδύαζες με νερό το μετέτρεπε σε αναψυκτικό.

Η μεγαλύτερη εφεύρεσή της, όμως, ήταν η ανάπτυξη του frequency hopping! Όταν έμαθε πως το ασύρματο σύστημα καθοδήγησης για τις τορπίλες των υποβρυχίων των συμμαχικών δυνάμεων μπορούσε εύκολα να μπλοκαριστεί από τις δυνάμεις του Άξονα αποφάσισε να βρει λύση στο πρόβλημα. Για να αποφευχθεί το μπλοκάρισμα λοιπόν, η Hedy Lamarr επινόησε την τεχνική του frequency hopping, όπου το σήμα αλλάζει συνεχώς συχνότητα μεταξύ ενός προκαθορισμένου εύρους φάσματος. Η εφεύρεσή της ζει ακόμα και σήμερα καθώς ενσωματώνεται σε τεχνολογίες όπως το Bluetooth, το GPS και το Wi-Fi.

Κάθε φορά που χρησιμοποιείς το κινητό ή τον υπολογιστή σου λοιπόν, να θυμάσαι πως μερικές από τις σημαντικότερες δυνατότητές της συσκευής σου οφείλονται στη Hedy Lamarr, την εμβληματική ηθοποιό με το εφευρετικό πνεύμα.

                                                                                         Χρήστος Κ.Πολίτης